‘De expositie waar de protestapplicatie deel van uitmaakt, is bedoeld als aanvulling op de maquette’, legt onderzoeker Zomer Zeijlemaker van de Amsterdam Time Machine uit. ‘Grootstedelijke thema’s die in de maquette aan bod komen, worden verder uitgewerkt in de interactieve tentoonstelling erboven.’ 

Na de presentatie rondom de multimediale maquette kunnen bezoekers rondlopen door een ruimte met verschillende nagemaakte gevels van bekende gebouwen uit Amsterdam. Onder meer het Centraal Station, de Amsterdam Arena en het Mercatorplein zijn er te vinden. ‘Aan elke gevel is een specifiek thema gekoppeld. De UvA werd benaderd met de vraag of we het thema actief burgerschap verder wilden uitwerken, dat toepasselijk genoeg is gekoppeld aan de gevel van het Paleis op de Dam: al eeuwenlang het toneel van protesten.’ 

Voor de expositie ontwikkelde de Amsterdam Time Machine samen met Total Design een applicatie waarmee bezoekers kunnen ontdekken welke protesten de afgelopen vijf eeuwen in Amsterdam hebben plaatsgevonden. Het bronmateriaal hiervoor is afkomstig uit drie archieven: het Noord-Hollands Archief, het Nationaal Archief en het Stadsarchief Amsterdam. 

Handwerk 

‘Het vinden van het materiaal was behoorlijk wat handwerk,’ lacht Zeijlemaker. ‘In totaal hebben we de meer dan vijfduizend foto’s grotendeels handmatig verzameld, wat flink wat omdenken vereiste. Veel foto’s van protesten waren in de archieven niet consistent gecategoriseerd, en bij oud beeldmateriaal werden termen gehanteerd die we nu niet meer kennen. Uiteindelijk hebben we materiaal uit vijf eeuwen weten te verzamelen: het oudste beeld dateert uit 1535 en het meest recente uit 2015. Door middel van Linked Open Data hebben we ook aanvullende informatie over de beelden op kunnen halen.' 

Nadat de beelden waren verzameld, categoriseerde Zeijlemaker het materiaal in 21 subgroepen, aan de hand van een zelfontwikkelde protestthesaurus. Hierin wordt niet alleen gekeken naar het doel of thema van het protest, maar ook naar de vorm ervan. ‘Gaandeweg zagen we de verschillen tussen de diverse demonstraties. Zo heb je bezettingen, maar als subgroep daarvan heb je ook kraken. Of protestmarsen, stakingen. Je ziet dat het onderwerp van de demonstratie ook vorm geeft aan het soort demonstratie.’ 

Bezoekers kunnen tijdens de expositie niet alleen het archief van protesten doorzoeken, maar ook hun eigen protestbord maken. Dat wordt vervolgens geprojecteerd op de gevel van het Paleis op de Dam. 

Doorontwikkeling

Na de officiële opening van de expositie wordt de applicatie verder doorontwikkeld. ‘We zouden graag een tijdlijn willen ontwerpen waarin alle protesten worden geplaatst. Uiteindelijk is het ook de bedoeling dat we de protesten letterlijk in kaart brengen, zodat mensen niet alleen kunnen zien wanneer ze hebben plaatsgevonden, maar ook waar,’ vertelt Zeijlemaker. ‘Wat we nu hebben ontwikkeld is in feite vooral een proof of concept, waarmee we laten zien hoe historisch materiaal, zoals beelden, met Linked Open Data op nieuwe manieren gebruikt en onderzocht kan worden. We richten ons nu op het thema demonstraties, maar dit concept is natuurlijk op tal van onderwerpen toe te passen. We zien ontzettend veel potentie voor verdere ontwikkeling.’