‘Bij deze verkiezing werd een zogenaamde heiße Phase verwacht en die is er ook. Het is ontzettend roerig en het politieke landschap is de afgelopen weken flink omgewoeld’, zegt Jürgens. ‘Dat heeft ook alles te maken met de uitspraken van Friedrich Merz, partijleider van de CDU, die met strenge wetsvoorstellen kwam op het gebied van asiel- en migratie. Hij zette in feite de deur voor de radicaal rechtse partij AFD op een kiertje, wat tot ongelooflijk grote demonstraties leidde.’

Migratie en economie zijn volgens Jürgens dan ook dé thema’s voor de verkiezingen. ‘Met name het eerste thema wordt gebruikt om de kiezer te mobiliseren. Persoonlijk denk ik dat economie het écht belangrijke thema is, omdat het duidelijk niet goed gaat met de Duitse economie waarin enkele belangrijke keuzes moeten worden gemaakt.’

Vergroening, vergrijzing, verlies

Waar Duitsland lange tijd de reputatie had een robuuste economie te hebben, lijkt dat beeld inmiddels wat gekanteld te zijn. ‘Er is een aantal grote problemen in de Duitse economie’, zegt Jürgens. ‘De Energiewende (overgang naar groene energie) verloopt een stuk langzamer dan verwacht, de bevolking vergrijst flink, de export naar China is sterk afgenomen en de prijzen voor fossiele brandstoffen zijn enorm gestegen door de oorlog in Oekraïne. Dit zie je allemaal terugkomen in de auto-industrie, de belangrijkste sector in de Duitse economie. Zij zijn achtergebleven met hun investeringen in elektrische auto’s. Hierdoor lopen ze nu achter op Chinese en Amerikaanse concurrenten én worden er een stuk minder auto’s in China verkocht, wat de belangrijkste afzetmarkt is. Bovendien is er ook nog de kans dat Trump invoertarieven instelt, wat betekent dat er nog meer zwaar weer op komst is.’  

Europa

De nieuwe Duitse regering zal een antwoord moeten proberen te vinden om de Duitse economie weer aan te zwengelen. Ook op het gebied van buitenlands beleid zijn er grote uitdagingen door een wereldorde die snel aan het veranderen is en waarin de rol van Europa nog onzeker is. ‘De EU staat onder grote druk door de oorlog in Oekraïne en het presidentschap van Trump die in rap tempo de Trans-Atlantische verhoudingen verandert’, legt Jürgens uit. ‘We zijn op het continent op elkaar aangewezen en ik verwacht dat we veel gaan horen van de nieuwe Duitse bondskanselier, net zoals we veel van Merkel zagen ten tijde van de kredietcrisis. Duitsland blijft de grootste economie van Europa en kan opnieuw een voortrekkersrol op zich nemen.’

Prognoses

Over wie de nieuwe kanselier wordt, durft Jürgens zich wel uit te spreken: ‘Uit alles blijkt dat Friedrich Merz de grootste kanshebber is. CDU en CSU trekken samen op en krijgen naar verwachting zo’n dertig procent van de stemmen.’ De rechts-radicale partij AfD staat in de peilingen steevast op zo’n 20 à 22 procent van de stemmen. De SPD en de Groenen delen de derde plek met 16 en 14 procent van de stemmen.

De stijging van de AfD betekent dat de partij eenvoudig een regering zou kunnen vormen met de christendemocraten. ‘Maar dat gaat nu niet gebeuren’, zegt Jürgens. ‘En dat heeft alles te maken met de rol van het verleden. De AfD en andere stromingen hebben gezegd dat Duitsers weer trots moeten kunnen zijn op hun verleden. Andere partijen vallen de AfD hier hard op aan.’

De boodschap van de radicaal-rechts resoneert desalniettemin bij een groot deel van de stemmers. Met name in Oost-Duitsland, waar de partij in sommige deelstaten 30 tot 35 procent van de stemmen behaalt. ‘De COVID-crisis heeft in het oosten voor heel veel woede gezorgd. Een deel van de mensen daar ervoer het als een dictatuur en vergeleken het met de DDR. De AfD appelleert aan dit gevoel en met succes; ze hebben nog nooit zo hoog in de peilingen gestaan.’